Tweet |
Bu metnin amac? sa?l?kl? ve güvenli bir in?a süreci için olmas? gerekenleri tart??maya açmakt?r. Türkiye’deki riskli yap? stokunun tespiti ve bunlara yönelik politikalar?n belirlenmesi ile imar uygulamalar?ndan do?an sorunlar do?rudan bu metnin konusu de?ildir.
Ülkemizde her y?l ortalama 100 bin yeni yap? üretilmektedir. Bu öneriler ile amaçlanan, riskli yap? stokuna her y?l yeni risklerin eklenmesini önlemek ve riskli yap?lar?n dönü?türülmesi veya güçlendirilmesi süreçlerinin sa?l?kl? bir ?ekilde yap?labilmesinin altyap?s?n? olu?turmakt?r.
DE?ERLEND?RME:
4708 say?l? Yap? Denetimi Hakk?nda Kanunu ile kurgulanan sistemde, denetim hizmetinin “kamusal” niteli?i yok say?lm?? ve denetim hizmeti ticarile?tirilmi?tir. Oysa yap? denetim hizmeti piyasa dengelerine ve serbest piyasan?n rekabetçi ko?ullar?na terk edilemez.
Mevcut sistemin asli unsurlar? olan yap? denetim kurulu?lar? do?as? gere?i kâr amaçl?d?r. Devlet bu kurulu?lar üzerinde etkin bir denetim mekanizmas? da kuramam??t?r. Dolay?s?yla Yasa kapsam?nda, in?a edilen yeni yap?lar?n, istenilen düzeyde, güvenli, sa?l?kl? ve kaliteli olmas? sa?lanamam??t?r.
Yap? denetim sistemi içinde, kurucu ortaklar? da dâhil olmak üzere proje, uygulama ve malzeme denetimiyle görevlendirilen ya da ?antiye ?efi olarak çal??an çok say?da mühendis ve mimar yer almaktad?r. Sistem, bünyesindeki her bir aktör için farkl? sorunlar bar?nd?rmaktad?r.
Yap? Denetim Kurulu?lar?n?n ortaklar? verilen hizmet için al?nan bedellerin azl???ndan ?ikâyet etmekte; denetim hizmetlerinde ya?anan kalite sorununu devlet taraf?ndan belirlenen bu bedelin yetersiz kal???na ba?lamaktad?r. Bu yak?nmalarda hakl?l?k pay? vard?r elbette. Zira devlet 595 say?l? KHK ile olu?turulan yap? denetim sisteminde %4-8 oran?nda belirledi?i hizmet bedelini müteahhitlerin bask?lar? ile 4708 say?l? Yap? Denetimi Hakk?nda Kanunun sürecinde önce %3’e sonra da %1,5’e dü?ürmü?tür. Hizmet bedelleri üzerinde bu kadar oynanmas? ve giderek azalt?lmas? bile yap? denetim sisteminin nitelikli yap? üretimini sa?lama hedefinden ne kadar uzak oldu?unun, hukuki deyimle “?ekli zorunluluk” tan dolay? olu?turuldu?unun aç?k bir göstergesidir.
Öte yandan Yap? Denetim Kurulu?lar? dü?ürülen ücretlerine kar??l?k en büyük maliyet unsuru olarak gördükleri mühendis ve mimarlar?n ücret ve giderlerini k?smaya çal??makta, nitelikli i?gücünden kaç?nmakta ve hatta hizmet almadan teknik elemanlar?n imzalar?n? kullanma yoluna gitmektedirler.
Sistemde denetçi, kontrol eleman? ve ?antiye ?efi olarak yer alan mühendis ve mimarlar ise ekonomik sorunlar?n yan? s?ra ücretli çal??man?n getirdi?i sorunlarla da bo?u?maktad?r. Mesle?inin gere?ini yapmaya çal??an meslekta?lar?m?z üstlendikleri sorumlulu?a göre son derece dü?ük ücretlerle çal??t?r?lmakta, üstelik bu ücretleri bile zaman?nda alamamakta, her an i?siz kalabilece?i endi?esi ta??makta, bir yandan yap? üretim sürecinde görev alan e?itimsiz ve vas?fs?z usta, kalfa ve i?çi gibi meslek mensuplar? ile u?ra??rken di?er yandan yap? sahibi veya yüklenici taraf?ndan proje d??? imalatlar? görmezden gelmeye zorlanmaktad?r.
??veren vekili s?fat? nedeniyle i? kazalar? da dâhil olmak üzere yap? i?yerlerinde olu?abilecek her türlü sorunun do?rudan muhatab? olan ?antiye ?efleri ise, tam zamanl? olarak çal??malar? gerekirken sistemde ayn? zamanda birden fazla i?yerinde ?antiye ?efli?i yapmalar?na olanak tan?nmas? nedeniyle, üstlendikleri tüm bu sorumluluklar?n gereklerini yerine getirmekten uzakt?r. ?antiye ?efli?i hizmetleri de büyük oranda kâ??t üzerinde kalan formaliteye dönü?mü? durumdad?r.
Sistemin sa?l?ks?z kurgusu ve suistimaller nedeniyle görevini lay?k?yla yapamayan birçok mühendis ve mimar cezai ve hukuki pek çok yapt?r?mla kar??la?maktad?r. Sistem yaratt??? kaosun tek suçlusu olarak mühendis ve mimarlar? görmekte ve hedef tahtas?na oturtmaktad?r. Zira yasan?n uygulama sürecinde kar??la??lan güçlükler giderilmedi?i gibi yap?lan de?i?iklikler sadece yap? denetim firmalar? lehine olmu?, say?lar? on binleri bulan mühendis ve mimar çal??anlar için ko?ullar?n? iyile?tirici en ufak bir düzenleme yap?lmam??t?r.
Ayr?ca, teknik kadrolar?n nitelikleri ve yeterlilikleri sorgulanmaks?z?n yap? denetim sisteminde görev üstlenebilmeleri bir ba?ka sorundur. Denetim hizmetlerini yapanlar, yap?lan i?in önemi gere?i bilgi, deneyim ve uzmanl?k sahibi olmak durumundad?r. Ancak sistem bu tür elemanlar?n görev yapabilmesine olanak sa?lamamaktad?r.
Sistemin böyle yürüdü?ü bir ortamda sa?l?kl? bir in?a sürecinin olu?mas? elbette ki mümkün olamamakta, toplumun can ve mal güvenli?i tehlikeye at?lmaktad?r. Denetim hizmetlerinin serbest piyasa ko?ullar?na terk edilmesi topluma büyük bedeller ödetmektedir.
SONUÇ VE ÖNER?LER:
Mevcut Yap? Denetim Yasas?n?n öngördü?ü, ticari yan? a??r basan yap? denetim ?irketi modeli yerine; uzmanl?k ve yap?lan i?in önemini ve sorumlulu?unu bilen yap? denetçilerinin etkinli?ine dayal?, meslek odalar?n?n sürece etkin kat?l?m?n? sa?layacak yeni bir denetim süreci modeli hayata geçirilmelidir. Böylesi bir model için önerilerimiz a?a??da maddeler halinde belirtilmektedir.
TMMOB ?n?aat Mühendisleri Odas?
TMMOB ?n?aat Mühendisleri Odas? Adana ?ubesi
TMMOB ?n?aat Mühendisleri Odas? Ankara ?ubesi
TMMOB ?n?aat Mühendisleri Odas? Antalya ?ubesi
TMMOB ?n?aat Mühendisleri Odas? Ayd?n ?ubesi
TMMOB ?n?aat Mühendisleri Odas? Bal?kesir ?ubesi
TMMOB ?n?aat Mühendisleri Odas? Bursa ?ubesi
TMMOB ?n?aat Mühendisleri Odas? Çanakkale ?ubesi
TMMOB ?n?aat Mühendisleri Odas? Denizli ?ubesi
TMMOB ?n?aat Mühendisleri Odas? Diyarbak?r ?ubesi
TMMOB ?n?aat Mühendisleri Odas? Erzurum ?ubesi
TMMOB ?n?aat Mühendisleri Odas? Eski?ehir ?ubesi
TMMOB ?n?aat Mühendisleri Odas? Gaziantep ?ubesi
TMMOB ?n?aat Mühendisleri Odas? Hatay ?ubesi
TMMOB ?n?aat Mühendisleri Odas? Mersin ?ubesi
TMMOB ?n?aat Mühendisleri Odas? ?stanbul ?ubesi
TMMOB ?n?aat Mühendisleri Odas? ?zmir ?ubesi
TMMOB ?n?aat Mühendisleri Odas? Kocaeli ?ubesi
TMMOB ?n?aat Mühendisleri Odas? Konya ?ubesi
TMMOB ?n?aat Mühendisleri Odas? Manisa ?ubesi
TMMOB ?n?aat Mühendisleri Odas? Mu?la ?ubesi
TMMOB ?n?aat Mühendisleri Odas? Sakarya ?ubesi
TMMOB ?n?aat Mühendisleri Odas? Samsun ?ubesi
TMMOB ?n?aat Mühendisleri Odas? Tekirda? ?ubesi
TMMOB ?n?aat Mühendisleri Odas? Trabzon ?ubesi
TMMOB ?n?aat Mühendisleri Odas? U?ak ?ubesi
TMMOB ?n?aat Mühendisleri Odas? Van ?ubesi